Toelichting op het overzicht van baten en lasten in de jaarrekening

Op 1 januari 2016 is de Wet modernisering Vpb-plicht overheidsondernemingen ingegaan. Op basis van het akkoord met de belastingdienst over de definitieve uitgangspunten voor de grondexploitatie Nuenen-West is de voorlopige aangifte voor 2024 nihil. In 2024 is de definitieve beschikking 2022 ontvangen  en hebben we het bedrag van de voorlopige aanslag terug ontvangen (circa € 30.000,-).

Het recht op verliescompensatie in het kader van de vennootschapsbelasting bedraagt € 2.500.000,- op basis van de definitieve aanslagen t/m 2022. 

Bij de rechtmatigheidsverantwoording vormt het begrotingscriterium een belangrijk toetsingscriterium. In de toelichting op het Besluit Accountantscontrole Decentrale Overheden (Bado) wordt begrotingsrechtmatigheid omschreven als:

“Financiële beheershandelingen, die ten grondslag liggen aan de baten en lasten, evenals de balansposten, dienen tot stand te zijn gekomen binnen de grenzen van de geautoriseerde begroting en de hiermee samenhangende programma’s. In de begroting zijn de maxima voor de lasten vermeld die door het gemeenteraad zijn vastgesteld. Dit houdt in dat de financiële beheershandelingen dienen te passen binnen de begroting, de toereikendheid van het begrotingsbedrag en het begrotingsjaar van belang zijn”.

Afwijkingen betrekt het college in de rechtmatigheidsverantwoording. Mogelijke afwijkingen ten opzichte van de gewijzigde begroting zijn in het onderstaande stroomschema uit de kadernota rechtmatigheid samengevat.



Overschrijding van lasten en/of investeringen
De toets op rechtmatigheid richt zich op de beschikbare lastenbudgetten en de werkelijke lasten. Uit het onderstaande overzicht van lasten blijkt dat er ten opzichte van de begroting na wijziging op 4 programma’s overschrijdingen zijn.

Op grond van de Financiële verordening gemeente Nuenen 2023 zijn een aantal overschrijdingen acceptabel. In onderstaande tabel is per programma aangegeven welk deel van de overschrijding acceptabel is.

Bij de jaarrekening 2023 zouden de acceptabele overschrijdingen de begrotingsonrechtmatigheid opheffen. Omdat de overschrijdingen niet in de tussentijdse rapportage gemeld konden worden, waren dat acceptabele overschrijdingen geweest. Echter in oktober 2024 is de Kadernota Rechtmatigheid 2024 verschenen. Op grond van die nota, en dus in tegenstelling tot vorig jaar, heffen de acceptabele overschrijdingen de onrechtmatigheid niet meer op.

Toelichting lastenoverschrijdingen per programma en investeringen
Programma 1. Bestuur, samenwerking & dienstverlening (€ 487.000)
Er heeft voor de voorziening wethouderspensioenen op basis van de actuariële berekening (waarbij de rekenrente t.o.v. vorig jaar gedaald is van 3,16% naar 2,325%) een aanvullende storting van € 390.000 plaatsgevonden. Deze berekening kan alleen bij jaareinde gemaakt worden. Omdat de lastenoverschrijding op dit programma nog niet in de tussentijdse rapportage gemeld kon worden, betreft dit een acceptabele overschrijding.

Daarnaast is er een voorziening gevormd voor wachtgeld bestuurders, waarin een bedrag  van € 389.000 is gestort. Deze berekening kan alleen bij jaareinde gemaakt worden. Omdat de lastenoverschrijding op dit programma nog niet in de tussentijdse rapportage gemeld kon worden, betreft dit een acceptabele overschrijding. 

Programma 2. Veiligheid & handhaving (€ 61.000)
De lastenoverschrijding binnen dit programma betreft toegerekende salariskosten en overhead. Alle over- en onderschrijdingen in de individuele programma’s geven per saldo geen overschrijding (zie Algemene toelichting en inleiding bij de programma’s). Omdat de kostenoverschrijding op dit programma nog niet in de tussentijdse rapportage gemeld kon worden, betreft dit een acceptabele overschrijding.

Programma 6. Ruimtelijk beheer, Milieu & Verkeer (€ 209.000)
Tijdens het opstellen van deze jaarrekening kwam er nieuwe informatie over de grondsanering aan de Collse Hoefdijk. Hiervoor is in het verleden al een (risico)voorziening getroffen. Die voorziening bleek naar de nieuwe inzichten niet toereikend, daarom moesten wij bijstorten in de voorziening milieuschade. Omdat de kostenoverschrijding op dit programma nog niet in de tussentijdse rapportage gemeld kon worden, betreft dit een acceptabele overschrijding.

Programma 7. Economie, toerisme & recreatie (€ 110.000)
De verhuizing van de verenigingen van het Klooster naar de tijdelijke huisvesting heeft enkele maanden later plaatsgevonden dan oorspronkelijk gedacht, waardoor er ook op Park 1 nog kosten gemaakt moesten worden. Ook was de vergoeding aan de beheerder hoger (namelijk inclusief vergoeding beheer tijdelijke huisvesting). Er is dus langere tijd sprake geweest van dubbele lasten. Daarnaast zijn extra kosten gemaakt in verband met temperatuurbeheersing. De problemen met de temperatuurbeheersing werden pas duidelijk in de herfst/winter. Bij de 2e tussentijdse rapportage was nog onvoldoende duidelijkheid over dit tekort.

Begrotingsrechtmatigheid investeringen 
Voor het investeringsproject Snelfietsroute is het jaarbudget 2024 overschreden. Omdat de totale kosten passend zijn binnen het totaal krediet wordt deze overschrijding als rechtmatig beschouwd. Dat geldt ook voor de het voorbereidingskrediet Boschhoeve.

In het overzicht van investeringen en projecten staan 6 kredieten met een budgetoverschrijding kleiner dan de rapporteringsgrens van € 50.000,- met een totaalbedrag van € 28.000,-.

Over- en onderschrijdingen van de baten en onderschrijdingen van lasten en investeringen
De gemeenteraad heeft op 19 december 2024 het volgende besluit genomen: 
“Het melden van over- en onderschrijdingen van de baten en onderschrijdingen van lasten en investeringen in de jaarrekening wordt als tijdig beschouwd.”

In de analyse per programma bij “Wat heeft het gekost” worden de onder- en overschrijdingen op de baten en lasten toegelicht. De onderschrijdingen op de investeringen zijn toegelicht in het “Overzicht van investeringen”. Met de toelichtingen in deze jaarrekening maken die geen onderdeel uit van de begrotingsonrechtmatigheid.

De belangrijkste over- en onderschrijdingen die niet meetellen voor de begrotingsrechtmatigheid zijn hieronder per programma opgesomd.

Programma 3 - Werk (participatie), Zorg & Jeugd
De onderschrijding in dit programma komt hoofdzakelijk door de meevallende kosten van de opvang van Oekraïense ontheemden, ten opzichte van de prognose bij de tussentijdse rapportage.

Programma 5 - Wonen & Leefomgeving
Dit verschil komt voort uit de bouwgrondexploitatie. Deze projecten lopen meerdere jaren en de indeling in jaren is daarbij wel ingeschat, maar moeilijk te sturen. We beoordelen de grexen over het totale project over de jaren heen. Zowel de lasten als de baten zijn onderschreden. Per saldo is er een beperkt voordeel op de bouwgrondexploitatie.

Programma 8 - Financiën & Belastingen
In dit programma is er een onderschrijding op de rente- en de personeelslasten. Daarnaast is er een overschrijding op de ontvangsten van de algemene uitkering uit het Gemeentefonds.

Bovenstaande in acht nemende is de onderschrijding van de lasten tijdig gemeld en daarmee akkoord.

De analyse van het overzicht van baten en lasten is opgenomen onder alle programma's, onder de tabellen "Wat heeft het gekost". 

Op hoofdlijnen ziet de analyse er als volgt uit:

Toelichtingen incidentele baten en lasten groter dan € 25.000,-

Voorziening wachtgeld bestuurders 
Deze voorziening voor wachtgeld voor bestuurders is bij de jaarrekening 2024 gevormd om toekomstige wachtgeldverplichtingen van bestuurders te bekostigen.

Viering 80 jaar bevrijding:
Vanwege het 80-jarige jubileum van het bevrijdingsfeest zijn hieraan extra aandacht en middelen besteed.

Wijkgericht werken:
Op basis van de visie Wijkgericht werken 2023 is in 2024  aangesloten bij het initiatief van de Werkgroep Leefbaar Gerwen (WLG). Deze pilot wordt uitgevoerd in 2024 en 2025. Mocht de pilot een vervolg krijgen dan moet dit binnen bestaande structurele budgetten.

Opvang Oekraïense ontheemden:
Voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen zijn kosten gemaakt, zoals voor huisvesting en leefgeld. Daarvoor hebben we rijksbijdragen ontvangen. 

Voorbereidingskosten AZC:
Er is een AZC in ontwikkeling  waarvoor voorbereidingskosten gemaakt zijn. Daarnaast zijn er eenmalige kosten voor de realisatie van 8 flankerende projecten en een leefbaarheidspotje. Dit loopt nog door tot en met 2025-2026.

Tijdelijke huisvesting Klooster:
Tijdens de renovatie van Het Klooster wordt een ander gebouw gehuurd voor huisvesting van de gebruikers van het Klooster, inclusief de raad.

Implementatiekosten omgevingswet:
Dit betreft niet de structurele uitvoering maar de implementatie, waarvoor tot en met 2027 budget beschikbaar is.

Koopgarantgelden Helpt Elkander:
We ontvangen de voormalige Koopgarantgelden terug van woningbouwvereniging Helpt Elkander. Deze gelden storten we conform afspraak in de reserve Betaalbaar wonen.

Bouwgrondexploitatie:
Alle baten en lasten van de grondexploitatie zijn incidenteel van aard. 

Klimaatmiddelen:
Voor duurzaamheid worden projecten opgezet met een duur van 4 jaar en de kosten worden ten laste van de reserve klimaatmiddelen gebracht. Kosten van duurzaamheid en klimaat moeten passen binnen de rijksgelden en de bestaande bestemmingsreserve, er worden geen structurele middelen voor ingezet.

Storting voorziening milieuschade:
Er is een storting gedaan in de voorziening milieuschade omdat op basis van recente ontwikkelingen hogere kosten worden verwacht.

Storting 75% begrotingssaldo t.b.v. ravijnjaar:
Conform raadsbesluit bij de begroting 2023 en 2024 storten we 75% van het positieve begrotingssaldo in 2023, 2024 en 2025 in de algemene reserve om zodoende een buffer te creëren voor het ravijnjaar 2026 e.v.

Incidentele mutaties reserves:
Hiervoor verwijzen we naar de toelichting reserves verderop in deze jaarrekening.

De WNT is van toepassing op gemeente Nuenen. Het toepasselijke bezoldigingsmaximum is in 2024 € 233.000.

Naast de hieronder vermelde topfunctionarissen zijn er geen overige functionarissen met een dienstbetrekking die in 2024 een bezoldiging boven het individueel toepasselijke drempelbedrag hebben ontvangen.

Rechtmatigheidsverantwoording jaarrekening 2024

Verantwoordelijkheid college van burgemeester en wethouders
De baten en lasten alsmede de balansmutaties moeten getrouw in de jaarrekening worden opgenomen. Uit het getrouw opnemen van de baten en lasten alsmede de balansmutaties, blijken een drietal rechtmatigheidscriteria niet expliciet. Dit betreffen het begrotings-, voorwaarden-, en misbruik- en oneigenlijk gebruik criterium. In deze rechtmatigheidsverantwoording licht het college van burgemeester en wethouders toe in hoeverre bij de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten, alsmede de balansmutaties het begrotings-, voorwaarden-, en misbruik- en oneigenlijk gebruik criterium zijn nageleefd. Dit houdt in dat de verantwoorde baten en lasten, alsmede de balansmutaties in overeenstemming zijn met door de raad vastgestelde kaders zoals de begroting en verordeningen en met bepalingen in de relevante wet- en regelgeving. Bij de waarderingsgrondslagen in de jaarrekening is het door de raad op 19 december 2024 vastgestelde normenkader van de relevante wet- en regelgeving verder toegelicht.

Deze verantwoording hanteert een grensbedrag omdat alleen de van belang zijnde aspecten in de verantwoording hoeven te worden betrokken. Deze grens is door de raad bepaald en bedraagt 1% van de totale lasten inclusief toevoegingen aan de reserves en is daarmee vastgesteld op € 811.000,-. De grondslag voor deze verantwoording is de Kadernota Rechtmatigheid 2024 van de Commissie BBV van oktober 2024.

Bevinding
Het college stelt vast dat de omvang van de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties die niet rechtmatig tot stand zijn gekomen € 1.450.000,- bedraagt. Dit is hoger dan de daarvoor gestelde grens van € 811.000,-. Van de niet rechtmatig tot stand gekomen verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties is volgens het college overigens een bedrag van € 757.000,- acceptabel op basis van door de gemeenteraad vastgestelde afspraken.



In de paragraaf bedrijfsvoering is op basis van de Kadernota rechtmatigheid van de commissie BBV en op basis van de afspraken met de raad aanvullende informatie opgenomen over de financiële rechtmatigheid. In deze paragraaf heeft het college ook beschreven welke actie hij onderneemt om vermelde afwijkingen in de toekomst te voorkomen.